تاریخ شهرک زیاران

نام زیاران از حکومت آل زیار گرفته شده است.

زیاریان یا آل زیار یک خانواده ایرانیاز نواحی مازندران و گیلان بودند که توانستند به حکومت ایران برسند. در غرب و مرکز ایران سلسله از دیلمیان به نام آل زیار (320 ه. ق.)  که از مناطق شمال برخاسته‌ بودند، نواحی مرکزی و غربی ایران و فارس را از تصرف خلفا آزاد کردند. دیلمینام قوم و گویشی در منطقه کوهستانی گیلان بود به نام دیلمستان. دیلمیانسخت نیرو گرفتند و مدت 127 سال حکومت راندند و چون خلفا در برابر آن‌ها چاره‌ای جز تسلیم ندیدند، حکومت بغداد را به آنها واگذاشتند و خود به عنوان خلیفگی و احترامات ظاهری قناعت کردند. در واقع، بعد از حکومت نیمه مستقل طاهریان پس از صفاریان و در ایام امارت امرای سامانی در ماوراءالنهر، خانواده‌های از مازندران و سپس گیلان توانستند بر قسمت عمده ایران غربی، یعنی از خراسانتا بغدادتسلط یابند. حکومت این خانواده‌ به نام دیلمیانشهرت یافته‌است.

زیاریان یک سلسله زیدی مذهب از مناطق ساحلی دریای خزر بودند. آنان ابتدا در شمال ایران و طبرستان و گرگان حکومت می‌کردند. زیاریان هم جزو مردم کوه‌ نشینی بودند که رسیدنشان به قدرت <<بسط دیلمی>> تاریخ ایران را شکل داد.

زیدیه در گیلان و مازندران ابتدا در مقیاسی محدود به دست یک رهبر شورشی علوی، یحیی بن عبداللهو یاران کوفی او، در سال 175 قمری در میان دیلمیان غیرمسلمان ترویج شد. اما آنچه چشمگیر و مؤثرتر بود، فعالیت مذهبی برخی مبلغین محلی از پیروان قاسم بن ابراهیم (متولد 246ق) در طبرستان غربی، منطقه رویان، کلارو چالوسبود. تعالیم قاسم درخصوص الهیات، نماد انتقال از عقاید زیدیان نخستین کوفی به ضد جبرگرایی، دیدگاههای تند ضد تجسیم و تشبیه، تفکیک میان خدا و افعال شر و تأکید بر تمایز مطلق خداوند با همه خلقت بود. عقاید او هر چند با نظر متعزلهمعاصر خود متفاوت است، زمینه لازم را برای انتخاب الهیات معتزلی در میان پیروان متأخر خود فراهم کرد. تعالیم او در فقه، گونه‌ای سنت شیعی متعادل و متأخر از مدینه ارائه می‌کرد که کاملاً از عقیده مکتب زیدی کوفه مستقل بود.

بعد از شکست حکومت آل زیار در شمال کشور بسیاری از خانواده ها و طوایف این حکومت به مناطق اطراف گریختند.یکی از این مناطق دامنه های جنوبی  رشته کو های البرز بود.دو تن از افراد این حکومت به نام های حسن بیک و ابراهیم بیک که از میان طوایف به این منطقه راهی شده بودند،یکی از آنها در منطقه زیاران و دیگری در منطقه ابراهیم آباد به دلایل نامعلومی به شهادت می رسند.حسن بیک از نوادگان حضرت امام صادق (ع) می باشد که در منطقه ی زیاران به شهادت رسیده است ، از همین رو نام زیاران از نام حکومتی که حسن بیک در آن زندگی  خود را می گذرانده گرفته شده است. بعد از شهادت ایشان اهالی زیاران برای ایشان صحن و مرقدی کوچک ساختند که اکنون با نام امامزاده حسن آن را می شناسیم. از آنجا که آل زیار تا سال 447 هجری قمری حکومت داشته اند،می توانیم به صراحت بگوییم که قدمت زیاران حدود 1000 سال می باشد و از همین رو یکی از تاریخی ترین و کهن ترین مناطق ایران بوده است.

موقعیت جغرافیایی شهرک زیاران

زیاران شهرکی کوهپایه ای در استان قزوین، شهرستان آبیک است . این منطقه در دامنه ی جنوبی رشته کوه های البرز می باشد. این شهرک که دارای 8000 نفر جمعیت می باشد (حدود 1600 خانوار)  در فاصله 45 کیلومتری شرق قزوین و 100 کیلومتری غرب تهران واقع شده‌است(حال شما قضاوت کنید که  این منطقه ی سرسبز و دارای امکانات نسبتا" خوب در چه جایگاه جغرافیایی نابی واقع شده است، از همین رو یکی از بهترین نقاط برای سکونت و زندگی کردن است).

برای دسترسی به زیاران باید از بزرگراه تهران - قزوین به سمت قزوین، حرکت کرده و پس از طی مسیری 100 کیلومتری از پل روگذر به سمت شمال حرکت کنیم. زیاران در ابتدای جاده طالقان قرار دارد و دسترسی به منطقه گردشگری شرق طالقان تنها ازطریق زیاران امکان پذیراست.  منطقه ی زیبای طالقان حدود 30 کیلومتر بعد از زیاران می باشد که در این مسیر،روستاهای خوزنان، قاضی کلایه،آقچری،صمغ آباد و ابراهیم آباد واقع شده است. 3 روستای خوزنان،صمغ آباد و ابراهیم آباد درست در کنار جاده و روستاهای آقچری و قاضی کلایه حدود 2 الی 3 کیلومتر به سمت بالاتر در لابه لای کوه های شرقی زیاران قرار دارند.لازم به ذکر است که  جاده ی مواصلاتی از روستای آقچری تا طالقان درون کوه واقع شده است و دارای پیخ و خم های زیادی است.

زیاران محیطی است که از هر 4 طرف محصور در باغها و رودهای فصلی و دائمی است. سد زیاران نیز در جنوب این شهرک واقع شده‌است. جالب است که بدانید آب حدود 90 درصد از مزارع زیاران و مزارع بسیاری از روستاهای بعد از زیاران که در مسیر اتوبان قزوین واقع شده است و دشت پهناور قزوین از سد زیاران تقسیم و سهمیه بندی می شود. این آب از کوه ها ی طالقان سرچشمه می گیرد و در رودخانه ای که حدود 9 کیلومتر آن در زیر کوه و بصورت تونل می باشد و حدود5 کیلومتر آن بصورت عادی از روستای خوزنان وارد زیاران شده و وارد سد می شود.مقدار آبی که در فصل بهار و تابستان و اوایل پاییز وارد این رودخانه می شود حدود 10 متر مکعب در ثانیه است که مستقیما" از کوه های طالقان سرچشمه می گیرد.در اواخر فصل پاییز و فصل زمستان مسیر آبی که از طالقان سرازیر می شود بسته شده و تنها حدود نیم متر مکعب در ثانیه،آب از کوه های آقچری و ابراهیم آباد و صمغ آباد و خوزنان وارد این مسیر وسپس سد زیاران می شود. به دلیل اینکه رودخانه ی واقع در خود طالقان شاهرود نام دارد،از قدیم الایام به رودخانه ی شهرک زیاران هم شاهرود گفته شده است که درزبان محلی به نام"پیله روخانه"یعنی: رودخانه ی بزرگ نامیده می شود.

ارتفاع زیاران از سطح دریا 1600 متر است و در عرض جغرافیایی 7 دقیقه و 36 درجه و طول جغرافیایی 32 دقیقه و 50 درجه قرار گرفته‌است.

متاسفانه با وجود جمعیت بالا و مشکلاتی که طی سالهای متمادی گریبان گیر مردم زیاران بوده ‌است هنوز طرح جامع و مشخصی برای تاسیس شهرداری زیاران برنامه ریزی نشده است.